Donderdag 10 april 2014

Downloaden uit illegale bron

UPDATE: Inmiddels heeft het Hof uitspraak gedaan in de Thuiskopie SONT/ACI zaak.

 

Het internet speelt vandaag de dag een grotere rol dan ooit te voren. De verbindingen worden sneller, de gebruiker wordt capabeler en de verwevenheid met de maatschappij neemt toe. Naast de vele voordelen die het internet ons brengt, zijn er tevens tal van manieren waarop bepaalde partijen hierdoor benadeeld kunnen worden. Bijvoorbeeld door terrorisme, fraude, bedreiging enz. In dit artikel wordt gekeken naar de mogelijke schade door auteursrechtinbreuk.

Velen onder ons zullen op een gegeven moment wel iets gedownload hebben waar we eigenlijk voor hadden moeten betalen. Het kan gaan om een mp3’tje, een film, een boek of een ander auteursrechtelijk beschermd werk. Hoewel het tegenwoordig klinkt als iets triviaals kunnen er juridisch gezien vele aspecten meespelen. In dit artikel zal worden ingegaan op deze aspecten en op hoe daar anno 2014 mee wordt omgegaan. 

De Auteurswet
De Auteurswet (Aw) is in het leven geroepen om de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst het exclusieve exploitatierecht te bieden om zijn creatie openbaar te maken of te verveelvoudigen. Met deze bescherming wordt het de maker mogelijk gemaakt om, indien gewenst, financieel gewin te creëren en meer invloed uit te oefenen op publicatie en verspreiding. Met het oog op de eerder genoemde groei van het internet, zijn er voor auteursrechthebbenden nieuwe uitdagingen ontstaan. Op grote schaal worden beschermde werken op het gehele internet aangeboden. Het downloaden daarvan hoeft op zich niet nadelig te zijn, mits de rechthebbende daar invloed op kan uitoefenen. Dat is op het internet veelal niet het geval. Zodoende wordt er een onderscheid gemaakt tussen een legale- en illegale bron. In het geval van een legale bron moet men denken aan content die met toestemming van de auteursrechthebbende via het internet wordt aangeboden. Met name het downloaden uit illegale bron, dus zonder toestemming van de auteursrechthebbende, zorgt voor veel onenigheid.

Op 11 april 2011 is door de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, de heer Teeven, de speerpuntenbrief 20©20 aan de Tweede Kamer gestuurd, waarbij de rechthebbenden het downloaden uit evident illegale bron kunnen verbieden. Dit heeft tot op heden niet tot concrete (wets)wijzigingen geleid. 

De thuiskopie exceptie
Binnen het eerder genoemde auteursrecht zijn er verschillende beperkingen geformuleerd (artt. 15-23 Aw). Omwille van het algemeen belang zijn er daarom een (beperkt) aantal vormen van gebruik van beschermde werken toegestaan. Het gaat hier bijvoorbeeld om gebruik voor onderwijs, wetenschap, journalistieke doeleinden. Er is tevens een beperking opgenomen wanneer het dient tot “eigen gebruik” (art. 16c lid 1 Aw).

Volgens lid 1 is er sprake van een gerechtvaardigde beperking indien deze: (a) een reproductie is, van een voorwerp dat bestemd is om een werk ten gehore te brengen, te vertonen of weer te geven, mits (b) het reproduceren geschiedt zonder direct of indirect commercieel oogmerk en (c) uitsluitend dient tot eigen oefening, studie of gebruik van de (d) natuurlijke persoon die de reproductie vervaardigd.

Het onder (a) genoemde “voorwerp” is zodanig omschreven dat het een veelheid aan media kan betekenen. In de eerste plaats wordt hiermee gedoeld op cd’s, dvd’s andere gegevensdragers, maar naarmate de tijd en de techniek veranderen, kunnen hier ook andere technieken onder vallen. Hierover later meer.

Deze thuiskopie-exceptie wordt veelal in verband gebracht met het omzetten van een muziek-CD naar mp3 bestanden, of het kopiëren of rippen van een DVD of Blu-ray. In het meest onschuldige geval is de persoon die de thuiskopie maakt eigenaar van de cd of dvd waarvan de kopie wordt gemaakt. Wat echter in de praktijk veel voorkomt is dat de persoon geen eigenaar is van het originele medium, maar dat de “thuiskopie” van het internet wordt gedownload. Het betreft hier vaak bestanden die men binnenhaalt via p2p-software en andere technieken waarmee men via het internet auteursrechtelijk beschermde werken kan downloaden. Zowel in de parlementaire geschiedenis als in de rechtspraak (o.a. in de zaken Eyeworks/FTD en Thuiskopie SONT/ACI) is herhaaldelijk uitgemaakt dat gedownloade bestanden uit evident illegale bron, dus zonder toestemming van de rechthebbende, ook onder deze regeling vallen.

Omtrent de thuiskopie is momenteel een zaak aanhangig bij de Hoge Raad. 1HR 21 september 2012, ECLI:NL:HR:2012:BW5879. Deze heeft naar aanleiding van verzoeken van een aantal fabrikanten van gegevensdragers prejudiciële vragen gesteld aan het Europese Hof van Justitie. Uit de antwoorden zal moeten blijken of de van de thuiskopie-exceptie ook betrekking heeft op gedownloade content uit illegale bron.

Om de gemiste inkomsten die rechthebbenden oplopen door deze exceptie te compenseren is de Stichting de Thuiskopie in het leven geroepen. Deze heft een tarief op blanco gegevensdragers op grond van de art. 16c lid 2 Aw. Waar deze compensatie eerder vooral werd geheven op blanco gegevensdragers als cd’s en dvd’s, wordt deze anno 2014 tevens geheven op telefoons, hardware en diverse consumentenelektronica.

Conclusie
Momenteel is het downloaden van auteursrechtelijk beschermd materiaal uit zowel legale als illegale bron toegestaan. Dit downloaden uit illegale bron, vermomd als thuiskopie, wordt echter al geruime tijd gezien als een ondermijning van het auteursrecht. Toch wordt handhaving op het niveau van de individuele gebruiker onwenselijk geacht. Door de jaren heen zijn er verschillende malen pogingen ondernomen om het huidige systeem aan te passen, maar tot op heden kan er geen meerderheid in de tweede kamer worden gevonden.

Auteursrechthebbenden doen op hun beurt nog hard hun best om deze inbreuk zoveel mogelijk te beperken. Omdat dit momenteel niet mogelijk is op individueel niveau, gaan de belangenorganisaties namens de rechthebbenden nu vooral achter de faciliterende partijen aan. Tot op zekere hoogte leken ze hierin te slagen. Ze hadden met succes diverse grote download (Bittorrent) sites zoals bijvoorbeeld the Pirate Bay (deels) ontoegankelijk gemaakt. 2Rb. ‘s-Gravenhage 11 januari 2012, ECLI:NL:RBSGR:2012:BV0549. Dit is inmiddels teruggedraaid vanwege de ineffectiviteit van de blokkade. 3Hof Den Haag 28 januari 2014, ECLI:NL:GHDHA:2014:88.  Deze ontwikkelingen maken dat de informatie, en dus de beschermde werken, nog steeds voor grote groepen toegankelijk zijn. De structuur van het internet gecombineerd met capabel gebruik maakt dat praktisch geen enkele informatie meer kan worden gecensureerd.

De strijd omtrent het downloaden uit illegale bron is nog niet gestreden. De conclusie van de AG in de eerder besproken zaak bij de Hoge Raad is dat de exceptie niet zo uitgelegd mag worden dat deze ook geldt voor downloads uit illegale bron. Dit zou in, tegenstelling tot de huidige situatie, kunnen betekenen dat downloaden uit illegale bron alsnog verboden wordt. Toch blijft de individuele gebruiker die zich beperkt tot downloaden vooralsnog buiten schot.

   [ + ]

1. HR 21 september 2012, ECLI:NL:HR:2012:BW5879.
2. Rb. ‘s-Gravenhage 11 januari 2012, ECLI:NL:RBSGR:2012:BV0549.
3. Hof Den Haag 28 januari 2014, ECLI:NL:GHDHA:2014:88.