Donderdag 3 november 2016

De dood of de belastingen

Inleiding

In virtuele werelden gaat een enorme hoeveelheid geld om. Denk bijvoorbeeld aan World of Warcraft, een massive multiplayer online role-playing game (MMORPG) waarbij talloze spelers interactie met elkaar hebben in een 3D-omgeving. In deze omgeving is er constant een virtuele geldbehoefte van spelers. Dit geld mag dan ‘gold pieces’ of een andere bijzondere naam hebben, het vertegenwoordigt een waarde. Het versleutelen van elektronische valuta, de zogenaamde cryptocurreny, is een opkomend fenomeen waarbij er een digitale munt wordt beveiligd om zo een (anoniem) online betalingssysteem op te zetten. Voor de fiscus is dit een lucratieve ontwikkeling. Hierop zullen staten willen inspelen, maar het is de vraag of dit wenselijk en zo ja, ook haalbaar is.

Virtuele rijkdom

De eerder genoemde waarde is niet verwaarloosbaar, wat zich uit in het bestaan van verschillende miljonairs die hun kapitaal hebben verworven in een game en dit hebben verkocht voor ‘echt’ geld. Zo heeft Ailin Graef meer dan een miljoen dollar verdiend met het ontwikkelen en verkopen van virtueel onroerend goed. Deze vrouw die eerst haar centen voor de klas verdiende, heeft haar eigen online imperium opgebouwd en is de eerste die daarmee miljonair is geworden.
1http://money.cnn.com/blogs/legalpad/2006/11/anshe-chung-first-virtual-millionaire.html Dat ze haar geld verdient met woningen gemaakt van pixels terwijl de huizenmarkt instort, kan slechts worden beschouwd als een sterk staaltje ondernemerschap. Het spel waarin ze dit heeft verwezenlijkt heet ‘Second Life’, de inhoud van het spel laat zich raden. Bijzonder aan dit spel is dat het wordt toegestaan, zo niet wordt gestimuleerd, om virtuele goederen te kopen en te verkopen voor ‘echt’ geld. In veel andere games is dit uitdrukkelijk verboden, daar het spelers een unfair advantage zou geven ten opzichte van andere spelers en daardoor ontmoedigend zou werken. Toch is er een grote markt op dit gebied, dit illustreert zich aan de hand van cijfers waaruit blijkt dat vooral veel Chinezen hier hun werk van hebben gemaakt.2Heeks, R. (2008). Current Analysis and Future Research Agenda on “Gold Farming”: Real-World Production in Developing Countries for the Virtual Economies of Online Games. (IDPM Development Informatics Working Papers; No. 32.) Manchester. Deze zogenaamde ‘gold farmers’ verdienen virtueel geld in een game om dit vervolgens te verkopen. 3http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/7575902.stm

Heffing over een virtueel amulet

Nu de relevantie van virtueel geld is geschetst, rijst de vraag of er belasting moet worden geheven over de transacties die hiermee gepaard gaan. Hier zijn verschillende opvattingen over, waarbij ten eerste het gelijkheidsbeginsel een rol speelt. Anderen genereren inkomsten door het bedienen van tafels, het verzenden van incasso’s of het legen van prullenbakken. Zij dragen hiervoor belasting af. Als een fanatiek gamer van zijn hobby zijn werk heeft gemaakt en acht uur per dag virtuele bomen omhakt die hij vervolgens verkoopt om daar boodschappen van te doen, zou hij daarover dan belasting moeten betalen? Daar is wel wat voor te zeggen, zeker als het wordt vergeleken met de vuilnisman die een deel van zijn inkomsten moet inleveren. Daar tegenover staat dat de fanatieke gamer zijn inkomsten op het internet genereert. De infrastructuur die in stand wordt gehouden door onze belastingcenten bestaat uit asfalt, niet uit servers. De overheid heeft nauwelijks te maken met de internetwegen en derhalve is het onlogisch om te heffen op inkomsten die in een virtuele wereld zijn gegenereerd. De vuilnisman heeft er baat bij dat er geen scheuren in de weg zitten, de fanatieke gamer heeft slechts af en toe wat energydrink nodig.

Om aan te geven hoe op dit moment in Nederland wordt gedacht over virtuele goederen is het Runescape-arrest van belang. In dit arrest wordt een virtueel amulet als goed aangemerkt. Een virtueel goed of currency is wettelijk gezien geen geldsom, maar een onderwerp van handel. Hierdoor hoeft geen wettelijke rente betaald te worden bij het niet nakomen van een overeenkomst, maar ingevolge boek 6 van het Burgerlijk Wetboek wel schadevergoeding. Het verschil tussen schadevergoeding en wettelijke rente kan enorm groot zijn aangezien de koers van cryptocurrency erg kan schommelen. Dit illustreert dat er door de wetgever nog een bekrompen houding wordt aangenomen omtrent virtuele goederen. Virtuele goederen zijn gelijk aan virtuele valuta, en deze zijn weer gelijk aan fiat-valuta. Daar wordt uiteindelijk belasting over geheven.

Het verschil tussen in-game handelen en in real life is dat er in real life voor de fiscus zichtbaar is dat er wat te halen valt. Bij in-game handelen is hier geen sprake van, omdat de Belastingdienst anders mee zou moeten kijken of jij je scepter of maliënkolder in Runescape verhandelt. Dit is natuurlijk praktisch niet haalbaar. De fiscus ziet het pas als je een flinke som geld op je bankrekening krijgt.

De praktijk is dus dat iemand die zijn geld verdient met in-game handelen nooit zoveel geld af zou hoeven te staan als iemand die in de echte wereld zijn arbeid uitvoert. De fiscus kan hier niets aan doen. Daarom is het van belang dat juristen en techneuten met elkaar in gesprek gaan. Op lange termijn is de huidige vorm van inkomstenbelasting onhoudbaar, doordat het verschil tussen vormen van valuta, arbeid en goederen lijkt te vervagen.

Cryptocurrency en de mogelijkheid tot belastingheffing

Of het überhaupt mogelijk is om belasting te heffen is de vraag. De Belastingdienst ziet cryptocurrency niet als inkomsten uit arbeid, maar als vermogen op basis van box 3. Er wordt dus alleen vermogensbelasting geheven van 1,2% per jaar over de algehele waarde. Of de Belastingdienst ooit zicht zal krijgen op iemands vermogen is een volgende vraag. Het is namelijk al mogelijk om via een gedecentraliseerde cryptocurrency geld te verdienen (of wit te wassen) en dit vervolgens via ethereum/bitcoin om te zetten naar Monero. Monero is een gratis alternatief digitaal betalingssysteem vooral gericht op de privacy en anonimiteit van de gebruikers. 4https://getmonero.org/knowledge-base/about Als dit proces dan omgekeerd wordt dan is nimmer te traceren van wie of welke organisatie het geld afkomstig is. De wetgever poogt grip te krijgen op deze nieuwe potentiële inkomstenbron, maar dit zal nooit lukken doordat een landelijk gebonden instituut geen tegenstand kan bieden aan de wereldwijde virtuele geldstroom. Belastingen uit virtuele bron zullen andere vormen moeten aannemen. Denk hierbij aan het belasten van games zelf, die de mogelijkheid bieden om online te handelen.

Het klinkt wellicht wat radicaal om de fiscus geen kans te geven in dit kat- en muisspel. Het is echter van belang om te kijken wat de feiten zijn en wat er momenteel al gebeurt via cryptocurreny en andere geheime systemen die je alleen kunt bereiken met specifieke software. Deze geheime systemen hebben een soortgelijk netwerk gebouwd op het netwerk waar het wereldwijde web op zit, maar zijn onvindbaar voor de zoekmachines doordat het netwerk een speciale configuratie en autorisatie heeft voor de gebruikers. Het geheel van deze systemen wordt ook wel het deep web genoemd. 5http://blog.legalsolutions.thomsonreuters.com/law-and-techology/the-deep-web-and-the-dark-web-why-lawyers-need-to-be-informed/ Het hoeft niet per se een ondermijning te zijn van de fiscus. De fiscus zal in de toekomst alleen andere vormen moeten verzinnen om belasting te kunnen heffen, anders functioneert hij als een slagboom midden op een plein. In de nabije toekomst zal dit nog geen probleem zijn omdat de massa deze techniek pas over jaren zal toepassen.

We gaan een tijd tegemoet waarin de gevestigde orde zich in het begin zal verzetten tegen de nieuwe mogelijkheden. We hebben uit het nabije verleden echter geleerd dat, ondanks verscheidene pogingen, technologie altijd als een soort van bron boven komt borrelen en niet te stoppen is. De technologische revolutie waar we ons op dit moment in begeven is niet zo eng als door de meesten gevreesd wordt. Voor de grote massa zal er uiteindelijk nauwelijks iets veranderen in het begin. Of je nu met de ether in euro’s betaalt, je zal alsnog je pas langs het Near Field Communication-blokje  moeten halen om contactloos te kunnen betalen.

We kennen allemaal het gezegde van Christopher Bullock dat er maar twee zekerheden zijn in het leven: de dood en belastingen. Om de dood van de belastingen te vermijden, is de fiscus echter genoodzaakt om te veranderen.

 

   [ + ]

1. http://money.cnn.com/blogs/legalpad/2006/11/anshe-chung-first-virtual-millionaire.html
2. Heeks, R. (2008). Current Analysis and Future Research Agenda on “Gold Farming”: Real-World Production in Developing Countries for the Virtual Economies of Online Games. (IDPM Development Informatics Working Papers; No. 32.) Manchester.
3. http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/7575902.stm
4. https://getmonero.org/knowledge-base/about
5. http://blog.legalsolutions.thomsonreuters.com/law-and-techology/the-deep-web-and-the-dark-web-why-lawyers-need-to-be-informed/