Zaterdag 28 mei 2011

Overeenkomsten op het internet en algemene voorwaarden

Steeds meer consumenten shoppen online. Volgens het CBS had in 2009 bijna driekwart van de 11,8 miljoen internetgebruikers ooit goederen via internet gekocht en deze stijging zet zich voort in 2011. De algemene voorwaarden spelen van oudsher een belangrijke rol bij het sluiten van overeenkomsten. De vraag doet voor in welke gevallen een set algemene voorwaarden van toepassing is bij een overeenkomst die gesloten wordt via het internet.

Een koopovereenkomst wordt offline of online gesloten. In beide gevallen geldt dat de verkoper over het algemeen niet met de wederpartij over alle onderdelen van de overeenkomst apart onderhandelt. Dit geldt bijvoorbeeld voor de betalingstermijn, levering, ruilen, garantie etc. Toch zijn deze zaken, die niet de kern van de overeenkomst betreffen, wel onderdeel van de overeenkomst indien ze deel uitmaken van het aanbod en door de wederpartij worden aanvaard. Om dit te bewerkstelligen gebruikt de verkoper algemene voorwaarden waarin deze rechten en plichten van zowel verkoper als wederpartij zijn vastgelegd.

Gebondenheid partijen aan algemene voorwaarden
Volgens artikel 6:232 BW is een wederpartij (consument) ook dan aan de algemene voorwaarden gebonden als bij het sluiten van de overeenkomst de gebruiker (aanbieder, winkelier) begreep of moest begrijpen dat zij de inhoud daarvan niet kende. Met andere woorden, zelfs als de gebruiker wist dat de wederpartij de algemene voorwaarden niet gelezen heeft, zit de wederpartij er toch aan vast. Wel geldt er een informatieplicht. Algemene voorwaarden zijn vernietigbaar als de gebruiker de wederpartij geen redelijke mogelijkheid heeft geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen, zo volgt uit artikel 6:233 sub b BW. Dit kennisnemen kan volgens artikel 6:234 BW op de volgende manieren:

indien de algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand zijn gesteld;

indien bovenstaande redelijkerwijs niet mogelijk is, indien de gebruiker van de algemene voorwaarden voor de totstandkoming van de overeenkomst aan de wederpartij heeft bekend gemaakt dat de voorwaarden bij hem ter inzage liggen of bij een door hem opgegeven Kamer van Koophandel en Fabrieken of een griffie van een gerecht zijn gedeponeerd, alsmede dat zij op verzoek zullen worden toegezonden.

Bij een overeenkomst die tot stand komt via elektronische weg, is het echter niet mogelijk om voor of bij het sluiten van de overeenkomst de algemene voorwaarden ter hand te stellen. En daarnaast geldt dat de mogelijkheid van inzage bij gebruiker zelf of bij de Kamer van Koophandel of wanneer deze gedeponeerd zijn bij de griffie van een gerecht, slechts uitzonderlijk kan worden gebruikt. Artikel 6:234 lid 2 BW geeft voor zulke gevallen een oplossing. Bij een overeenkomst die tot stand komt via elektronische weg moet de gebruiker niet alleen de algemene voorwaarden elektronisch beschikbaar stellen, maar ook zorgen dat de wederpartij de algemene voorwaarden op kan slaan en daardoor op een later tijdstip kennis kan nemen van deze voorwaarden.

Artikel 6:234 lid 2 in de praktijk
Om te voldoen aan 6:234 lid 2 BW moeten algemene voorwaarden op een website op een logische plaats beschikbaar zijn. In de praktijk betekent dit dat de klant er niet naar hoeft te zoeken en dat de klant er niet alleen met onevenredig veel muiskliks kan komen. Wordt door middel van een hyperlink verwezen naar algemene voorwaarden, dan geldt dat de naam van de hyperlink helder en duidelijk moet zijn. Anders is niet aan het vereiste van 6:234 lid 2 BW voldaan. Uit het arrest First Data /KPN Hotspots 1Hoge Raad 11 februari 2011, First Data / KPN Hotspots Schiphol (Attingo), LJN: BO7108. blijkt dat ook niet aan artikel 6:234 lid 2 BW voldaan wordt wanneer de algemene voorwaarden alleen door een zoekopdracht op internet kunnen worden gevonden. Met andere woorden er moet een URL zijn met een directe link naar de desbetreffende algemene voorwaarden. Het beschikbaar stellen van de algemene voorwaarden moet daarnaast op zodanige wijze gebeuren dat de wederpartij de algemene voorwaarden als Word of PDF-bestand kan opslaan en er op een later moment kennis van kan nemen.

Waar de online consument ook op moet letten, is dat bij een tegen kopiëren beveiligd PDF-bestand, of wanneer de tekst als afbeelding opgenomen is in een Flash-animatie, er niet voldaan is aan eis van 6:234 lid 2 BW. Een popup waarbij alle knoppen weggehaald zijn, is een twijfelgeval. Zeker nu zogenaamde ‘popup-blockers’ als standaard functie in meest gangbare Internet browsers aanwezig zijn, lijkt dit een onbetrouwbare manier van aanbieden van algemene voorwaarden te worden. Indien de blocker ertoe leidt dat de koper zelfs de verwijzing naar de algemene voorwaarden überhaupt mist, dan is het zelfs verdedigbaar dat de algemene voorwaarden in zijn geheel geen onderdeel van de overeenkomst zijn.

Toezenden op verzoek
Zowel bij 6:234 lid 1 BW als bij 6:234 lid 2 BW geldt dat indien de algemene voorwaarden niet voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand zijn gesteld of ter beschikking zijn gesteld, de bedingen tevens vernietigbaar zijn indien de gebruiker de voorwaarden niet op verzoek van de wederpartij onverwijld (langs elektronische weg of op andere wijze) op zijn kosten aan de wederpartij toezendt. Deze verplichting is niet van toepassing, voor zover deze toezending redelijkerwijze niet van de gebruiker kan worden gevergd. In het achterhoofd moet worden gehouden dat dit vooral een theoretische uitzondering is, want het op verzoek toezenden is in een elektronische omgeving vrijwel altijd mogelijk. Zeker met de opkomst van smartphones moet het altijd redelijkerwijze mogelijk zijn om de algemene voorwaarden elektronisch ter beschikking te stellen. Gebeurt dit echter niet, dan zijn de algemene voorwaarden altijd vernietigbaar.

Conclusie
Is niet aan de informatieplicht voldaan of worden de algemene voorwaarden niet op verzoek toegezonden dan kan de koper de algemene voorwaarden vernietigen.

Bronnen en verwijzingen

CBS, De consument koopt graag op internet,2009: http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/vrije-tijd-cultuur/publicaties/artikelen/archief/2009/2009-068-pb.htm
Engelfriet, A, De wet op internet, Eindhoven: Ius Mentis, 2008, p. 165-166.
Engelfriet, A, Algemene Voorwaarden, via www.iusmentis.com.
Esch, R.E. van, Juridische aspecten van elektronische handel, Deventer: Kluwer, 2007, p. 143-146.
Kamerstukken II 2007/2008, 31 358,nr. 3, p. 9-10.

   [ + ]

1. Hoge Raad 11 februari 2011, First Data / KPN Hotspots Schiphol (Attingo), LJN: BO7108.