Maandag 21 januari 2013

Consumentenkoop III: De plichten en vorderingsrechten van de koper

Plichten van de koper

Onderzoeks- en klachtplicht
Als koper hebt u een wettelijke onderzoeks- en klachtplicht (artikel 7:23 lid 1 Burgerlijk Wetboek). Er wordt van u verwacht dat zodra u het product hebt ontvangen, onderzoekt of het product deugdelijk is (onderzoeksplicht). Doet u dit niet, dan verliest u al uw vorderingsrechten. Indien het product ondeugdelijk is, dan dient u dit binnen twee maanden na ontdekking óf twee maanden na het tijdstip waarop u dit redelijkerwijs had kunnen ontdekken, aan de verkoper mee te delen (klachtplicht). Ter illustratie van voornoemde, twee voorbeelden:

Voorbeeld 1: een ondeugdelijkheid die u bij aankoop had behoren te ontdekken. Stel u hebt een koffieapparaat gekocht en plaatst de doos met koffiezetapparaat ongeopend in de kast. Na drie maanden pakt u het apparaat uit en ontdekt dat de glazen koffiekan ontbreekt. Hoewel het product ondeugdelijk is (incompleet) en u onmiddellijk (binnen twee maanden) na ontdekking hiervan de verkoper hebt benaderd, kunt u nu geen aanspraak meer maken op een kosteloze levering van de glazen koffiekan. De reden is dat de afwezigheid van de koffiekan een ondeugdelijkheid is, die u reeds kort na de aflevering van het koffieapparaat had behoren te ontdekken (onderzoeksplicht), en door het tijdsverloop van drie maanden hebt u nu uw rechten verspeeld.

Voorbeeld 2: een ondeugdelijkheid die u niet bij aanschaf had behoren te ontdekken. Stel u hebt een auto aangeschaft en wilt met deze auto uw caravan trekken. Vóór aankoop hebt u in de brochure van de fabrikant een foto gezien waarin de auto een caravan trekt die identiek is aan uw caravan. Op grond van deze opgewekte verwachting mag u er dus van uitgaan dat de door u aangeschafte auto uw caravan kan trekken. Dit hoeft u niet te onderzoeken. Als u nu drie maanden na aankoop van de auto ontdekt dat deze niet genoeg kracht heeft om de caravan te trekken, hebt u nog twee maanden na deze ontdekking om de verkoper hiervan op de hoogte te stellen.

Juist gebruik
Bij het gebruik van het product bent u gehouden om dit overeenkomstig het gebruiksdoel en de gebruiksaanwijzingen te gebruiken. Bij sommige producten, bijvoorbeeld een auto en cv-ketel, wordt in de gebruiksaanwijzingen vaak vermeld dat u het product een periodieke servicebeurt dient te laten ondergaan. Laat u dit na, dan kan dit tot gevolg hebben dat u geen aanspraak meer kunt maken op het conformiteitsvereiste en de daaraan gekoppelde rechten.

Rechten van de koper: de vorderingsrechten

Voldoet het geleverde product niet aan de overeenkomst, dan kunt u als koper eisen (artikel 7:21 jo. artikel 7:24 jo. artikel:6:265 Burgerlijk Wetboek):

–    aflevering van het ontbrekende,

–    herstel van het product,

–    vervanging van het product,

–    ontbinding van de overeenkomst, en/of

–    schadevergoeding van de zogenoemde gevolgschade.

Aflevering van het ontbrekende
Indien een product incompleet is, bijvoorbeeld de accu van de geleverde laptop ontbreekt, dan hebt u recht op de gratis levering van de accu.

Herstel of vervanging?
Keuze?
In principe kunt u als koper kiezen voor herstel of vervanging. Maar bij deze keuze geldt wel een beperking. U kunt bijvoorbeeld geen vervanging eisen als reparatie goedkoper is. Ook kunnen er zich gevallen voordoen waarin het onmogelijk is voor de verkoper of van hem niet kan worden gevergd om het product te vervangen. Deze situatie zal zich bijvoorbeeld voordoen als het een product betreft dat niet meer geleverd wordt (zie: Ontbinding van de overeenkomst).

Gratis of betalen?
Voor het herstel of de vervanging van het ondeugdelijk product mag de verkoper aan u geen kosten in rekening brengen (artikel 7:21 lid 2 Burgerlijk Wetboek). Dit is in een uitspraak door het Europese Hof van Justitie in 2008 bevestigd. Toch zult u op allerlei websites ingewikkelde formules aantreffen aan de hand waarvan het gedeelte van de reparatiekosten dat door de koper betaald moet worden, wordt berekend. De gedachtegang is dat door de reparatie, de levensduur van het product wordt verlengd, en de koper dus meer krijgt dan waar hij recht op heeft. Uit de genoemde uitspraak van het Europese Hof van Justitie blijkt dat deze redenatie niet klopt.

Redelijke termijn en zonder ernstige overlast
Eist u herstel of vervanging van het ondeugdelijk product, dan is de verkoper verplicht om binnen een redelijke termijn en zonder ernstige overlast voor u, deze verplichting na te komen. Wat een ‘redelijke termijn’ is en wanneer er sprake is van ‘ernstige overlast’ wordt bepaald op grond van de aard van het product (bijvoorbeeld koffiezetapparaat versus een auto) en het bijzondere gebruik van het product (bijvoorbeeld u bent als gevolg van een handicap afhankelijk van de auto).

Indien de verkoper niet binnen een redelijke tijd nadat u hem daartoe schriftelijk hebt aangemaand, aan zijn verplichting tot herstel van het product heeft voldaan, bent u bevoegd het herstel door een derde te laten doen en de kosten daarvan op de verkoper te verhalen (artikel 7:21 Burgerlijk wetboek).

Ontbinding van de koopovereenkomst
Ontbinding van een koopovereenkomst verwijst naar het ongedaan maken van de wederzijdse verplichtingen van de verkoper en koper (artikel 6:265 Burgerlijk Wetboek). Dit houdt in dat u het product aan de verkoper teruggeeft en de verkoper aan u de door u betaalde koopsom terugbetaalt. Soms zal een verkoper u een tegoedbon in plaatst van de door u betaalde koopsom aanbieden. Dit hoeft u niet te accepteren, want u hebt het recht om te eisen dat de door u betaalde koopprijs aan u wordt teruggeven. Een variant op (gehele) ontbinding is de zogenoemde gedeeltelijke ontbinding. Gedeeltelijke ontbinding betekent dat u het ondeugdelijke product houdt terwijl de verkoper u een gedeelte van de koopprijs teruggeeft. Laatstgenoemde vorm van ontbinding is vooral ter sprake bij een kleine ondeugdelijkheid zoals een kras op het aangekochte product.

Belangrijk is, om u te realiseren dat wanneer het product ondeugdelijk is, u niet zomaar direct de koopovereenkomst kunt ontbinden. U zult de verkoper eerst de mogelijkheid moeten bieden om het ontbrekende product te leveren of het ondeugdelijke product te repareren of te vervangen.

De gevallen waarin u de koopovereenkomst kunt ontbinden zijn:

–    als de verkoper weigert om het ondeugdelijke product te laten repareren of te vervangen dan wel het ontbrekende product te leveren;

–    als de verkoper niet binnen een redelijke termijn de ondeugdelijkheid van het probleem oplost;

–    als het product niet gerepareerd of vervangen kan worden omdat een onderdeel of het product niet meer geleverd wordt;

–    als de ondeugdelijkheid ernstig van aard is; of

–    als u het ondeugdelijke product een paar keer heeft laten repareren en het product nog steeds niet werkt.

Als u de koopovereenkomst wilt ontbinden of een gedeelte van de koopprijs wilt terugeisen dan moet u de verkoper hiervan schriftelijk (brief of per e-mail) in kennis stellen (artikel 6:267 Burgerlijk Wetboek).

Schadevergoeding van de gevolgschade
Alle kosten die door u als gevolg van de ondeugdelijkheid van het product zijn gemaakt (de zogenoemde gevolgschade), komen voor rekening van de verkoper. Denk hierbij bijvoorbeeld aan telefoon- en reiskosten of de huur van een vervangend product (artikel 7:24 Burgerlijk Wetboek).

Recht op ruilen?
Er wordt wel eens gedacht dat er een recht op ruilen bestaat. Dit is een misverstand. Als een verkoper aan u de mogelijkheid biedt om een artikel te ruilen dan is dat een service die door de desbetreffende verkoper aan de koper wordt geboden. Als koper kunt u hierop dus geen aanspraak maken tegenover verkopers die deze service niet aanbieden.

Conclusies

Op grond van de wet bent u als koper verplicht om een aan u geleverd product te onderzoeken op deugdelijkheid. Indien het product ondeugdelijk is, behoort dit binnen 2 maanden aan de verkoper te melden. Laat u dit na, dan verliest u uw vorderingsrechten. Voldoet het geleverde product niet aan de overeenkomst, dan hebt u op grond van de wet – al naar gelang van waar de ondeugdelijkheid uit bestaat – het recht één of meerdere rechtsvorderingen in te stellen. De rechtsvorderingen zijn: levering van het ontbrekende, gratis herstel van het product, vervanging van het product, terugbetaling van een gedeelte van of de gehele koopprijs (ontbinding) en/of schadevergoeding van de zogenoemde gevolgschade.

Bronnen en verwijzingen

http://blog.iusmentis.com/2008/02/20/reparatiekosten-bij-een-consumentenkoop/
C.J.H. Brunner en G.T. de Jong, Verbintenissenrecht algemeen, (Studiereeks Burgerlijk Recht nr. 4), Deventer: Kluwer 2004.
HvJ EU 17 april 2008, Zaak C‑404/06 (Quelle), http://eur-lex.europa.eu
B. Wessels en A.J. Verheij(red), Bijzondere overeenkomsten (Studiereeks Burgerlijk Recht nr.6), Deventer: Kluwer 2010.