Donderdag 9 februari 2017

Kan ik straks in heel Europa die leuke serie kijken?

Inleiding

De meeste mensen hebben het wel eens meegemaakt; wanneer je een aflevering wilt terugkijken, een serie online wilt kijken of muziek wilt luisteren word je geconfronteerd met het bericht ‘the uploader has not made this video available in your country’. Het is dus niet mogelijk gebruik te maken van de online content vanaf de locatie waar je je bevindt. Op dit moment kunnen Europeanen die reizen binnen de Europese Unie uitgesloten worden van online diensten als broadcasts, muziek, e-books of spelletjes waarvoor zij hebben betaald in hun thuisland, maar ook van gratis online content. Een Nederlandse betalende gebruiker van ‘Netflix’ (een dienst waarop je films en series kunt streamen) heeft bijvoorbeeld wanneer hij op reis gaat naar Duitsland slechts toegang tot de inhoud waartoe de Duitse gebruikers ook toegang hebben.¹Hoe werkt Netflix?, https://help.netflix.com/nl/node/412, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Hij zal dan ook geen gebruik kunnen maken van Nederlandse ondertiteling. We spreken hier over het fenomeen ‘geoblocking’.

Wat is geoblocking?

Door middel van geoblocking kunnen rechthebbenden reguleren wie er gebruik kunnen maken van bepaalde content op het internet. Hoe gaat dit nu in zijn werk? Geoblocking werkt aan de hand van de geografische locatie. Het is afhankelijk van je locatie of je toegang krijgt tot de content. Je locatie is af te lezen uit het unieke Internet Protocol adres (hierna: IP-adres) dat je gebruikt tijdens het internetten.²D. Poot, lijsttrekker Piratenpartij Nederland, 06-05-2015. Internetdeskundige Dirk Poot over geoblocking in Europa, in de uitzending bij Eenvandaag. http://buitenland.eenvandaag.nl/radio-items/59329/eu_wil_online_geoblocking_afschaffen, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Hostingproviders krijgen deze IP-adressen toegewezen en geven ze vervolgens door aan hun klanten. Het IP-adres bestaat uit een aantal cijfers, waaronder de regiocode, waaruit de geografische locatie kan worden afgeleid. Online zijn inmiddels veel databases te vinden waarin de IP-adressen zijn gekoppeld aan geografische locaties. Op basis van deze ‘bloklijsten’ worden de zogenaamde ‘geoblocks’ opgericht.³Daniel Dionne, Explainer: what is geoblocking?, 17-04-2013, http://theconversation.com/explainer-what-is-geoblocking-13057, laatst geraadpleegd op 16-06-2016. Het is dan op basis van je locatie niet meer mogelijk om bepaalde activiteiten op het internet te verrichten.

Waarom wordt er gebruik gemaakt van geoblocking?

Er zijn verschillende redenen voor het gebruik van geoblocking. De belangrijkste is die van de bescherming van auteursrechten door middel van licenties. Zo heeft bijvoorbeeld het Internationaal Olympisch Comité de Nederlandse publieke omroep verboden verslaggeving van de Olympische Spelen buiten Europa beschikbaar te stellen.⁴5 veelgestelde vragen over geoblocking, http://www.wijss.com/5-veelgestelde-vragen-over-geoblocking, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Door gebruik te maken van geoblocking kunnen rechthebbenden bepalen aan welk publiek hun content beschikbaar wordt gesteld. Hierdoor is het ook mogelijk om meer inkomsten te genereren uit verschillende landen, door te vragen voor een betaling voor het beschikbaar maken van de content in die landen. Films kunnen op deze manier in verschillende landen worden verkocht waardoor de investering terug kan worden verdiend.⁵D. Poot, lijsttrekker Piratenpartij Nederland, 06-05-2015. Internetdeskundige Dirk Poot over geoblocking in Europa, in de uitzending bij Eenvandaag. http://buitenland.eenvandaag.nl/radio-items/59329/eu_wil_online_geoblocking_afschaffen, laatst geraadpleegd op 12-06-2016.

Een ander voorbeeld waarbij geoblocking wordt gebruikt is bij kansspelen op het internet. Het is niet overal ter wereld legaal om deel te nemen aan online kansspelen. Via geoblocking is het mogelijk de inwoners uit de landen waar het illegaal is uit te sluiten van deelname aan de online kansspelen.⁶Daniel Dionne, Explainer: what is geoblocking?, 17-04-2013, http://theconversation.com/explainer-what-is-geoblocking-13057, laatst geraadpleegd op 16-06-2016.

Ook overheden maken gebruik van geoblocking, waaronder de Australische overheid. Door middel van geoblocking zorgt de overheid ervoor dat de inwoners van Australië gedwongen worden om gebruik te maken van de Australische webshops. Op deze manier worden de belastinginkomsten veiliggesteld. Daarnaast maken banken hier ook gebruik van, zoals bij internetbankieren. De banken kunnen internetbankieren tot bepaalde landen beperken om fraude te voorkomen.⁷5 veelgestelde vragen over geoblocking, http://www.wijss.com/5-veelgestelde-vragen-over-geoblocking, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Geoblocking wordt dus voor een breed scala aan doeleinden ingezet.

De mitsen en maren bij het gebruik van geoblocking

Geoblocking is geen waterdicht middel, hierdoor kent het fenomeen veel tegenstanders. Omdat geoblocking gemakkelijk te omzeilen is, kan een deel van de maatschappij wel bij de content. Er ontstaat zo ongelijkheid doordat er slechts een deel van de maatschappij wordt getroffen door de blokkade. Het zou eigenlijk voor iedereen vrij toegankelijk moeten kunnen zijn.

Geoblocking is bijvoorbeeld te omzeilen via het gebruik van een virtueel privénetwerk (hierna: VPN).⁸M. Neervoort, Geoblocking nog niet van de baan, 30-08-2015, http://www.solv.nl/weblog/geoblocking-nog-niet-van-de-baan/20596, geraadpleegd op 12-06-2016. Hiermee kan het internetverkeer omgeleid worden via een andere locatie, waardoor je locatie en identiteit verborgen blijven en je toch toegang krijgt tot de content. Onder andere Netflix werkt al aan manieren om het gebruik van VPN te blokkeren.⁹D. Poot, lijsttrekker Piratenpartij Nederland, 06-05-2015. Internetdeskundige Dirk Poot over geoblocking in Europa, in de uitzending bij Eenvandaag. http://buitenland.eenvandaag.nl/radio-items/59329/eu_wil_online_geoblocking_afschaffen, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Een andere manier om geoblocking te omzeilen is het gebruik van een proxyserver. Deze server fungeert als soort van tussenpersoon welke content verzamelt op het internet en het vervolgens naar de opvrager doorstuurt. De website ziet dan het IP-adres van de proxyserver, en daarmee ook de locatie.¹⁰Daniel Dionne, Explainer: what is geoblocking?, 17-04-2013, http://theconversation.com/explainer-what-is-geoblocking-13057, laatst geraadpleegd op 16-06-2016.

Plannen tot aanpak van geoblocking in de Europese Unie

Op dit moment liggen er in Europa plannen op tafel om geoblocking aan te pakken. Op 6 mei 2015 is de eerste stap gezet; de Europese Commissie heeft toen plannen gepresenteerd om een ‘Digital Single Market’ te verwezenlijken.¹¹M. Schimmel, Wat kunnen we verwachten van de Digital Single Market?, 06-05-2015, http://www.solv.nl/weblog/wat-kunnen-we-verwachten-van-de-digital-single-market/20485#!lang=en, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Op deze manier moet de digitale economie verstrekt worden in Europa. Een onderdeel hiervan is het uitbannen van geoblocking in Europa.

Op 9 december 2015 heeft de Commissie de volgende stap gezet. Er is een voorstel gepubliceerd voor een Verordening ‘betreffende de grensoverschrijdende portabiliteit van online-inhoudsdiensten in de interne markt’.¹²Commission takes first steps to broaden acces to online content and outlines its vision to modernise EU copyright rules, http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-6261_en.htm, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Het gaat hierbij om de aanpak van geoblocking bij betaalde content, dus niet om bijvoorbeeld gratis filmpjes op YouTube. Het doel van de Commissie is om de grensoverschrijdende portabiliteit in 2017 te realiseren. Andrus Ansip, de Vice-President voor de Digital Single Market heeft hierbij opgemerkt dat het doel is om beschikbaarheid tot culturele content online te vergroten en daarbij ook ontwikkelaars te ondersteunen.¹³D. Poot, lijsttrekker Piratenpartij Nederland, 06-05-2015. Internetdeskundige Dirk Poot over geoblocking in Europa, in de uitzending bij Eenvandaag. http://buitenland.eenvandaag.nl/radio-items/59329/eu_wil_online_geoblocking_afschaffen, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Het Europees Parlement heeft in januari 2016 een resolutie aangenomen waarin het voornemen is geuit een einde te maken aan geoblocking.¹⁴Stop geo-blocking and boost e-commerce and digital innovation, says Parliament, 19-01-2016, http://www.europarl.europa.eu/news/en/news-room/20160114IPR09903/Stop-geo-blocking-and-boost-e-commerce-and-digital-innovation-says-Parliament, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Dit legt extra druk op de Commissie om haar voorstel vlug te verwezenlijken.

In maart 2016 heeft de Commissie de eerste onderzoeksresultaten van geoblocking gepubliceerd. Het ging hierbij om de vraag wanneer een blokkade mag worden opgeworpen en wanneer niet. Geoblocking kan verboden zijn wanneer dit een contractuele beperking oplevert bij een contract tussen een leverancier en een distributeur. Dit zou in kunnen gaan tegen de Europese mededingingsregels en moet worden beoordeeld aan de hand van de omstandigheden van het geval.¹⁵Mededinging: Geoblocking blijkt volgens sectoraal onderzoek e-commerce wijdverbreid in hele EU, 18-03-2016, http://europa.eu/rapid/press-release_IP-16-922_nl.htm, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Geoblocking is wel toegestaan indien het gaat om een beslissing van slechts één partij. Uit het onderzoek bleek echter dat het in 60% van de gevallen gaat om de verboden vorm van geoblocking. Dit moet dus ongedaan worden gemaakt.¹⁶S. van Voorst, EC: geo-blocking kan in strijd zijn met mededingingsregels, 18-03-2016, http://tweakers.net/nieuws/109473/ec-geo-blocking-kan-in-strijd-zijn-met-mededingingsregels.html, laatst geraadpleegd op 12-06-2016.

Uitdagingen

Het wordt een opgave om geoblocking uit te bannen in de lidstaten doordat er in alle Europese landen sprake is van verschillende wetgeving. Op sommige plaatsen zal bepaalde content strafbaar zijn en op andere plaatsen weer niet. Dit zal dan gelijkgetrokken moeten worden. Het zal een hele tijd gaan duren en de vraag is of het ooit helemaal gaat lukken.¹⁷D. Poot, lijsttrekker Piratenpartij Nederland, 06-05-2015. Internetdeskundige Dirk Poot over geoblocking in Europa, in de uitzending bij Eenvandaag. http://buitenland.eenvandaag.nl/radio-items/59329/eu_wil_online_geoblocking_afschaffen, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Verschillende Europese lidstaten zijn tegen het voorstel van de Commissie tot de uitbanning van geoblocking. Er wordt daarom gewerkt aan een compromis, waaronder beperking van het aantal weken per jaar waarin gebruik kan worden gemaakt van de diensten buiten de landsgrenzen.¹⁸J. Kriek, Europa niet unaniem in strijd tegen geoblocking, 18-04-2016, http://www.totaaltv.nl/nieuws/22878/europa-niet-unaniem-in-strijd-tegen-geo-blocking.html, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Op donderdag 26 mei 2016 zijn de Europese lidstaten akkoord gegaan met het voorstel van de Commissie van december 2015. Het zal van kracht worden wanneer het Europees Parlement er ook zijn goedkeuring aan heeft gegeven. Dankzij dit akkoord kunnen de onderhandelingen van start gaan.¹⁹J. Fioretti, EU governments agree new roaming rules for Netflix, Amazon, 26-05-2016, http://www.reuters.com/article/us-eu-copyright-idUSKCN0YH217, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Minister Koenders van Buitenlandse Zaken heeft een positieve reactie gegeven op het voorstel.²⁰T. Weermeijer, De strijd tegen geoblocking: grenzen open voor digitale content?, 27-01-2016,  http://www.solv.nl/weblog/de-strijd-tegen-geoblocking-grenzen-open-voor-digitale-content/20737, laatst geraadpleegd op 12-06-2016. Wanneer het Europees Parlement de verordening ook goedkeurt, zal de geoblocking door bijvoorbeeld Netflix in de toekomst verleden tijd zijn. Er wordt dan een tijdelijke toegang gegeven tot de content in andere lidstaten.²¹T. van Ringelestijn, EU-lidstaten: geen geoblocking door streamingsdiensten als je op vakantie bent, 26-05-2016, https://www.bright.nl/nieuws/eu-lidstaten-geen-geoblocking-door-streamingdiensten-als-je-op-vakantie-bent, laatst geraadpleegd op 12-06-2016.

Conclusie

Geoblocking is een fenomeen waar menig persoon mee te maken heeft gehad. Het is een manier voor rechthebbenden om maximale opbrengsten te genereren en content te beschermen. Met een beetje technische kennis is het echter makkelijk te omzeilen, wat zorgt voor ongelijkheid tussen burgers. Om geoblocking uit te bannen binnen de Europese Unie wordt er op dit moment hard gewerkt aan nieuwe wetgeving tot verwezenlijking van een Digital Single Market door de Commissie. Nu de lidstaten hebben ingestemd is het wachten op instemming van het Europees Parlement, hiermee komt de Digital Single Market in zicht. Of het werkelijk in 2017 gerealiseerd kan worden is nog maar de vraag, maar de eerste stappen zijn gezet.