Maandag 9 oktober 2017

Staat het Nederlandse topografierecht op de kaart?

Inleiding

Waar men vroeger een complete zaal gevuld had met één computer heb je tegenwoordig het veelvoud van de rekenkracht gewoon in je broekzak. In 1965 deed George Moore de voorspelling dat het aantal transistoren op een geïntegreerde schakeling (chip) elke twee jaar verdubbelt en daarmee ook de rekenkracht van een chip.¹Moore’s law, http://www.mooreslaw.org/, laatst geraadpleegd op 11-2-17 Zo heeft de iPhone 6 van Apple een rekenkracht die honderdtwintigmiljoen keer groter is dan de computer die gebruikt werd bij de Apollo 11 missie.²Your smartphone is millions of times more powerful than all of NASA’s combined computing in 1969, http://www.zmescience.com/research/technology/smartphone-power-compared-to-apollo-432/, laatst geraadpleegd op 10-2-2017 Microchips zijn niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. De bekendste plekken waar ze een belangrijke rol spelen zijn bijvoorbeeld de processor van je telefoon of laptop. Maar ze zijn ook te vinden op minder voor de hand liggende plekken zoals koelkasten en MRI-scanners. Eigenlijk zijn chips overal. Er gaat veel geld zitten in de ontwikkeling van chips. Om de investering van makers van chips te beschermen en zodoende de ontwikkeling van chips te stimuleren, is er de Wet bescherming oorspronkelijke topografieën van halfgeleiderproducten. Deze wet wordt ook wel de Topografiewet of Chipswet genoemd. Deze wet is gemodelleerd naar de Semiconducter protection act die in 1984 in de VS in werking trad.³Ch. Gielen. e.a., Kort begrip van het intellectuele eigendomsrecht, Deventer: Kluwer 2014 pag. 110

Wat is het topografierecht?

Voordat we toekomen aan de behandeling van wat het topografierecht is, is het belangrijk om te weten wat een topografie van een halfgeleiderproduct (hierna: topografie) precies is. De Topografiewet omschrijft een halfgeleiderproduct als een lichaam dat uit een laag halfgeleidermateriaal bestaat en één of meer lagen geleidend, isolerend of halfgeleidend materiaal bevat, waarbij elk van de lagen een samenstelling heeft die in overeenstemming is met een vooraf bepaald driedimensionaal patroon van het lichaam, en dat bestemd is om, uitsluitend of tezamen met andere functies, een elektronische functie te vervullen. Een topografie van zo’n halfgeleiderproduct is als het ware de beeltenis of reeks beeltenissen die het driedimensionale patroon van de lagen van het halfgeleiderproduct voorstellen waarin elk beeld het patroon of een gedeelte van het patroon van een oppervlak van het halfgeleiderproduct in enig stadium van zijn vervaardiging voorstelt. ⁴Art. 1 Topografiewet Het betreft dus een soort driedimensionale bouwtekening van een chip.

Het topografierecht is het uitsluitend recht om een topografie te verveelvoudigen, een halfgeleiderproduct te vervaardigen waarin de topografie is vervat en het recht om een exemplaar van de topografie of het halfgeleiderproduct waarin de topografie is vervat, te exploiteren, dan wel voor een of ander aan te bieden, in voorraad te hebben of in te voeren.⁵Art. 5 Topografiewet Het valt direct op dat het verveelvoudigingsbegrip uit de topografiewet overeenkomsten vertoont met het verveelvoudigingsbegrip uit de Auteurswet. Dit is geen toeval, want voordat de Topografiewet werd opgesteld was men van mening dat de Auteurswet voldoende waarborgen bood betreffende de ‘vormgeving’ van topografieën.⁶Ch. Gielen. e.a., Kort begrip van het intellectuele eigendomsrecht, Deventer: Kluwer 2014 pag. 111
Om te bepalen of een topografie in aanmerking komt voor bescherming onder de Topografiewet is vereist dat de topografie van een chip ‘oorspronkelijk’ is. Dit vereiste is hetzelfde als het oorspronkelijkheidsvereiste in de Auteurswet.⁷Kamerstukken II 1986-1987, 19919,  3, p. 7 De jurisprudentie omtrent dit vereiste in het auteursrecht is dan ook van toepassing op het topografierecht. Het topografierecht ontstaat op het moment dat de topografie gemaakt is. Er behoeft in beginsel geen inschrijving te geschieden om dit recht te doen uitoefenen. Er is echter wel een plicht om de topografie te deponeren.⁸Art. 7 Topografiewet Hierbij kunnen bedrijfsgeheimen worden uitgesloten van het depot.⁹Art. 8 lid 2 Topografiewet Deze inschrijving dient te gebeuren binnen twee jaar na het tijdstip waarop de topografie voor het eerst is geëxploiteerd. Wordt het niet binnen deze termijn ingeschreven dan vervalt het topografierecht. De beschermingsduur van het gedeponeerde topografierecht bedraagt tien jaren.¹⁰Art. 13 lid 1 Topografiewet Als de topografie niet is ingeschreven én niet geëxploiteerd is, dan geldt een beschermingsduur van 15 jaar te rekenen vanaf het einde van het kalenderjaar waarin de topografie tot stand is gebracht.¹¹Art. 13 lid 2 Topografiewet Het zal in de praktijk vrijwel niet voorkomen dat een bedrijf een chip ontwikkelt en deze vervolgens niet wil gaan exploiteren, omdat de ontwikkeling van topografieën veel tijd en geld kost. Het verveelvoudigen van beschermde topografieën door derden is alleen mogelijk als het gaat om ‘reverse engineering’. Het begrip ‘reverse engineering’ betekent het precies analyseren hoe een product functioneert en intern in elkaar zit. Hierbij wordt vaak de chip (voor zover mogelijk) nagemaakt in het kader van onderzoek en verdere ontwikkeling.¹²Art. 15 Topografiewet

Relatie tot andere IE rechten

Eerder is genoemd dat het topografierecht veel overeenkomsten kent met het auteursrecht. Aangezien het om bescherming van vormgeving gaat, is het niet ondenkbaar dat het auteursrecht ook van toepassing is op topografieën. De Auteurswet bevat een niet-limitatieve opsomming van objecten waar auteursrecht op gevestigd kan worden. De Topografiewet regelt echter dat er geen auteursrecht verkregen kan worden op een voor topografierecht vatbare topografie.¹³Art 25 Topografiewet Een topografie is derhalve ook niet vatbaar voor auteursrechtelijke bescherming.

Omdat een topografie van een halfgeleiderproduct een technische creatie is, zal ook gedacht kunnen worden aan een octrooirecht. Het verkrijgen van dit recht zal eveneens niet lukken. Het octrooirecht kent de eis dat de uitvinding nieuw moet zijn, en niet op een voor de vakman logische wijze uit de al bekende techniek voortvloeit. Vaak wordt bij het ontwerp in de praktijk gebruik gemaakt van al bestaande delen van halfgeleiderproducten of een combinatie van al bestaande delen. Het nieuwheidscriterium wat verbonden is aan het octrooi zou zo niet kunnen worden vervuld.¹⁴Kamerstukken II 1986-1987, 19919,  3, p. 8

Een modelrecht kan niet verkregen worden op de topografie van halfgeleiderproducten. Voorwerpen waarvan het uiterlijk uitsluitend wordt bepaald door de technische functie worden uitgezonderd van het modellenrecht.¹⁵art. 3.3 lid 1 sub a BVIE Er is dus geen cumulatie van modellenrecht en topografierecht.

Conclusie

Het topografierecht is een vreemde eend in de bijt, want het heeft zowel gelijkenissen met het auteursrecht als het octrooirecht en het modellenrecht. Het gaat immers om de vormgeving van een product wat uitsluitend bepaald wordt door de technische functie. De topografie kan niet worden beschermd onder het auteursrecht, het octrooirecht of het modellenrecht. De Topografiewet is de enige wet waaronder een topografie bescherming kan genieten. De ontwikkeling van chips is in volle gang en iedereen in Nederland maakt gebruik van apparaten waar halfgeleiderproducten in verwerkt zijn. Toch wordt er weinig gebruikgemaakt van de Topografiewet. De reden is dat er maar weinig grote chipontwikkelaars, zoals Intel of AMD, in Nederland gevestigd zijn. De research en development afdelingen van deze grote spelers op het gebied van chips zijn vaak gevestigd in de Verenigde Staten. Een chipontwikkelaar in Nederland geniet een vergelijkbaar niveau van bescherming als in de VS.