Vrijdag 10 november 2017

Overeenkomsten op het internet en algemene voorwaarden

Inleiding

Tegenwoordig heeft vrijwel iedereen toegang tot het internet in Nederland. Het aanbieden van online producten en diensten is daarom erg populair en wordt ook wel aangeduid met het begrip ‘e-commerce’. In 2016 hebben Nederlandse consumenten voor € 20,16 miljard euro aan online producten en/of diensten uitgegeven wat een stijging van 23% is vergeleken met het jaar 2015. 1 https://www.thuiswinkel.org/nieuws/3348/online-bestedingen-passeren-de-grens-van-20-miljard-in-2016; laatst geraadpleegd op 12 juli 2017 Het online shoppen heeft voor de consument als voordeel dat het over het algemeen efficiënter is. De consument hoeft namelijk fysiek niet de deur uit. Met behulp van vergelijkingssites kan de consument eenvoudig de meest voordelige prijs vaststellen voor het product of dienst op elk willekeurig tijdstip van de dag. De toename van e-commerce heeft daarentegen ook een keerzijde doordat de koop op afstand plaatsvindt. Er is namelijk geen face-to-face communicatie tussen de koper en verkoper waardoor onduidelijkheden kunnen ontstaan op het gebied van veiligheid, zekerheid en vertrouwen van de koper. Om deze onduidelijkheden tegen te gaan zijn algemene voorwaarden van toepassing op een digitale overeenkomst. Deze voorwaarden kunnen gezien worden als afspraken die onderdeel zijn van de koopovereenkomst. Zij worden gebruikt bij meerdere overeenkomsten en leggen de rechten en plichten vast voor de wederpartij (hierna: koper) en gebruiker (hierna: verkoper) wanneer er online een product en/of dienst wordt aangeschaft. 2 Artikel 6:231 BW De achterliggende gedachte is dat de verkoper veelal een beroep doet op de algemene voorwaarden om zijn rechtspositie te versterken. Op deze manier wordt er duidelijkheid geschept zodat beide partijen weten waar ze aan toe zijn bij een digitale overeenkomst. Dit artikel zal eerst toelichten wanneer algemene voorwaarden wettelijk van toepassing zijn op een overeenkomst gesloten via het internet. Vervolgens wordt besproken hoe een verkoper aan zijn informatieplicht kan voldoen. Ten slotte wordt de aantastbaarheid van algemene voorwaarden behandeld.

Wettelijke toepassing van algemene voorwaarden bij digitale overeenkomsten

In beginsel zijn verkopers vrij om de inhoud te bepalen van de algemene voorwaarden. Volgens de wet mogen dat voorwaarden zijn die niet de ‘kern’ van de prestaties aanduiden. 3 Artikel 6:231 sub a BW Dit kan bijvoorbeeld de betaalwijze, de leveringstermijn, de garantietermijn of de aansprakelijkheid zijn. Voorbeelden van voorwaarden die wel de kern van de prestatie aangeven zijn de prijs van het product of dienst en wat er precies wordt geleverd. Deze voorwaarden maken in dat geval al deel uit van de hoofdovereenkomst tussen de verkoper en koper. De wet laat verkopers dus vrij om algemene voorwaarden naar eigen inzicht in te vullen. Het komt vaak voor dat kopers van een product of dienst pas achteraf geconfronteerd worden met de algemene voorwaarden. In veel gevallen zou de koper het product of dienst niet hebben aangeschaft indien hij of zij eerder op de hoogte was geweest van de algemene voorwaarden. Algemene voorwaarden zijn in de praktijk al snel van toepassing waardoor de koper gebonden is aan deze voorwaarden. 4 Artikel 6:232 BW Niet vereist is dat de koper de algemene voorwaarden heeft gelezen.

Informatieplicht verkoper

Wat van belang is voor de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden bij digitale overeenkomsten is dat de verkoper deze elektronisch ter hand heeft gesteld voor of tijdens het sluiten van de koopovereenkomst. 5 Artikel 6:234 lid 2 BW Dit betekent dat een koper de algemene voorwaarden op de website van de verkoper moet kunnen downloaden en opslaan. Indien dit niet mogelijk is, dan moeten de algemene voorwaarden kosteloos toegezonden worden naar de koper via de e-mail als hij dit wenst. Er heerst een zekere informatieplicht aan de kant van de verkoper. Dit houdt in dat de verkoper aan de koper een ‘redelijke mogelijkheid’ moet hebben geboden om kennis te nemen van de algemene voorwaarden. 6 Artikel 6:233 sub b BW Bij digitale overeenkomsten is het al voldoende in het geval de verkoper de koper de mogelijkheid biedt om tijdens het bestelproces een vakje aan te vinken waarin staat ‘ik ga akkoord met de algemene voorwaarden’. Als de verkoper zich niet houdt aan zijn informatieplicht zijn de algemene voorwaarden vernietigbaar en zijn zij dus geen onderdeel van de koopovereenkomst. Artikel 6:233 sub b BW is zodanig geformuleerd dat het in de praktijk afhankelijk van de context is of de verkoper aan zijn informatieplicht heeft voldaan. De Hoge Raad is van mening dat de verkoper een proactieve houding moet aannemen met betrekking tot het bekendmaken van de algemene voorwaarden. 7 ECLI:NL:HR:2011:BO7108 Het moet voor de koper eenvoudig zijn om hiervan kennis te nemen en het moet duidelijk zijn welke voorwaarden van toepassing zijn op de koopovereenkomst. Mocht de verkoper aan deze eisen voldaan hebben, dan kan ervan worden uitgegaan dat de algemene voorwaarden van toepassing zijn op de koopovereenkomst.

Aantastbaarheid van algemene voorwaarden

Algemene voorwaarden zijn echter niet onaantastbaar. De wet heeft namelijk een zwarte en grijze lijst van algemene voorwaarden die in aanmerking komen voor vernietiging. 8 Artikel 6:236 jo. 6:237 BW In het geval er een digitale koopovereenkomst tot stand komt en de algemene voorwaarden van toepassing zijn op de overeenkomst, dan kunnen deze algemene voorwaarden alsnog ongeldig verklaard worden indien de algemene voorwaarden één (of meerdere) bepaling(en) bevat(ten) die voorkomen in de lijst van deze artikelen. De digitale koopovereenkomst en de bijbehorende wettelijke regels gelden in een dergelijk geval nog wel. Het uitgangspunt is dat bepalingen in de algemene voorwaarden niet onredelijk bezwarend zijn. De zwarte lijst somt bepalingen op die altijd verboden zijn en dus geen onderdeel mogen zijn van de algemene voorwaarden. Algemene voorwaarden die wel (een) bepaling(en) bevatten die op deze lijst voorkomen zijn dus altijd vernietigbaar. De grijze lijst somt bepalingen op die zich op dun ijs begeven en meestal in aanmerking komen voor vernietiging. Het verschil tussen bepalingen die op deze lijst staan en bepalingen die op de zwarte lijst staan is dat bepalingen op de grijze lijst vermoedelijk onredelijk bezwarend zijn. Dit impliceert dat de bewijslast bij de verkoper ligt. De verkoper moet dus kunnen aantonen dat bepalingen die hij heeft opgenomen in de algemene voorwaarden die op deze lijst staan niet onredelijk bezwarend zijn voor de koper.

Conclusie

Het aanschaffen van online producten en/of diensten wordt op grote schaal toegepast door de Nederlandse bevolking. Dit is een vorm van koop op afstand waarbij rechten en plichten gelden voor de koper en verkoper. Deze rechten en plichten liggen besloten in de algemene voorwaarden die onderdeel zijn van de koopovereenkomst. De inhoud van de algemene voorwaarden zijn vormvrij. De verkoper moet er wel op letten dat de algemene voorwaarden niet de kern van de prestaties bevatten. Er geldt een informatieplicht van de verkoper met betrekking tot de algemene voorwaarden. Deze informatieplicht houdt in dat de verkoper de algemene voorwaarden elektronisch ter hand moet hebben gesteld en dat hij de koper een redelijke mogelijkheid heeft gegeven om hiervan kennis te nemen. Dit betekent dat de verkoper een proactieve houding moet hebben. In dat geval zullen de algemene voorwaarden al snel van toepassing zijn op de koopovereenkomst. Deze algemene voorwaarden zijn vernietigbaar indien (een) bepaling(en) in de algemene voorwaarden voorkomen op de zwarte lijst neergelegd in boek 6 van het Burgerlijk Wetboek. Bepalingen in de algemene voorwaarden die voorkomen op de grijze lijst zijn vermoedelijk onredelijk bezwarend. In de praktijk ligt de bewijslast dan bij de verkoper indien er betwist wordt of (een) bepaling(en) in de algemene voorwaarden onredelijk bezwarend is.

   [ + ]

1. https://www.thuiswinkel.org/nieuws/3348/online-bestedingen-passeren-de-grens-van-20-miljard-in-2016; laatst geraadpleegd op 12 juli 2017
2. Artikel 6:231 BW
3. Artikel 6:231 sub a BW
4. Artikel 6:232 BW
5. Artikel 6:234 lid 2 BW
6. Artikel 6:233 sub b BW
7. ECLI:NL:HR:2011:BO7108
8. Artikel 6:236 jo. 6:237 BW